Living Planet Report 2024 ของกองทุนสัตว์ป่าโลกสากล (WWF) และสมาคมสัตววิทยาแห่งลอนดอน (ZSL) ได้รายงานดัชนีสิ่งมีชีวิตบนโลก (Global Living Planet Index) ในปี 2024 โดยได้เปิดเผยถึงสถานการณ์วิกฤตทางธรรมชาติ ระหว่างปี ค.ศ. 1070 ถึง ค.ศ. 2020 จำนวนประชากรของสัตว์ป่าโดยเฉลี่ยลดลงถึง 73 เปอร์เซ็นต์ จากประชากรสัตว์ป่าทั่วโลกประมาณ 5,495 ชนิด ทั้งสัตว์สะเทินน้ำสะเทินบก นก ปลา สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนม และสัตว์เลื้อยคลาน
ภูมิภาคละตินอเมริกาและแคริบเบียน กำลังเผชิญกับวิกฤตการสูญเสียธรรมชาติที่รุนแรงที่สุดในโลก โดยมีอัตราการลดลงของประชากรสัตว์ป่าสูงถึง 95 เปอร์เซ็นต์ ตั้งแต่ปี ค.ศ. 1970 ปัจจัยหลักที่ทำให้เกิดการลดลงอย่างมากคือการสูญเสียถิ่นอาศัย เช่น พื้นที่ทุ่ง ทุ่งหญ้า พื้นที่ชุ่มน้ำ จากการใช้ทรัพยากรเกินขนาด และชนิดพันธุ์ต่างถิ่นรุกราน รวมถึงการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศด้วย
และผลการติดตามประชากรที่ได้พบว่า สัตว์บกลดจำนวนลง 69 เปอร์เซ็นต์ สัตว์ทะเลลดลง 56 เปอร์เซ็นต์ และสัตว์น้ำจืดลดจำนวนประชากรลงไปถึง 85 เปอร์เซ็นต์ ซึ่งเป็นอัตราการลดลงที่มากที่สุดในโลก
จะเกิดอะไรขึ้น? ถ้าสิ่งมีชีวิตหายไป
เมื่อจำนวนประชากรของสิ่งมีชีวิตลดลง ส่งผลให้ระบบนิเวศโดยรวมอ่อนแอ เพราะขาดขั้นตอนใดขั้นตอนหนึ่งในห่วงโซ่อาหารไป และอาจส่งผลกระทบโดยตรงต่อมนุษย์ เช่น ส่งผลกระทบกับนิเวศบริการ ทั้งจากอาหาร น้ำสะอาด ยารักษาโรค และการควบคุมสภาพภูมิอากาศ
ยกตัวอย่างเช่น ปลานกแก้ว ซึ่งกินสาหร่ายและจุลินทรีย์บนผิวปะการังเป็นอาหาร ทำให้แนวปะการังมีสุขภาพดี มีพื้นที่รับแสง และสารอาหารในการเจริญเติบโต อย่างไรก็ตาม เมื่อปลานกแก้วถูกจับมาเป็นจำนวนมาก จำนวนปลานกแก้วลดลง แนวปะการังจะถูกสาหร่ายเข้ายึดครอง ทำให้ปะการังตายในที่สุด อีกทั้งยังเป็นการคุกคามชุมชนชายฝั่งที่ต้องพึ่งพาแนวปะการัง เพื่อเป็นแหล่งอาหาร การดำรงชีวิต และการบ่งบอกถึงสภาพภูมิอากาศอีกด้วย
สิ่งมีชีวิตใดบ้างที่กำลังจะหายไป?
ปลาแซลมอนชินุก มีการลดลงของจำนวนประชากรถึง 88 เปอร์เซ็นต์ เนื่องจากเส้นทางการอพยพของปลาแซลมอนถูกคุกคามโดยเขื่อน อุณหภูมิน้ำสูงขึ้น และระดับน้ำที่น้อยลง ซึ่งเป็นการผลพวงมาจากการสูญเสียถิ่นอาศัยและการเปลี่ยนสภาพภูมิอากาศ
โลมาแม่น้ำแอมะซอน จำนวนประชากรลดลงไปถึง 65 เปอร์เซ็นต์ จากการติดอวนตาข่ายดักปลา และถูกล่าเพื่อใช้เป็นเหยื่อล่อปลา รวมถึงภาวะความร้อนและภัยแร้งรุนแรงเมื่อปี 2023 ส่งผลให้โลมาแม่น้ำแอมะซอนตายกว่า 330 ตัว
ภัยคุกคามหลักของสัตว์ป่า?
การสูญเสียถิ่นอาศัยและการเปลี่ยนแปลงการใช้ประโยชน์ที่ดิน เช่น การเปลี่ยนพื้นที่ป่า ทุ่งหญ้า และพื้นที่ชุ่มน้ำไปเป็นพื้นที่เกษตรกรรม การขยายตัวเมืองและอุตสาหกรรม การสร้างถนน และการทำเหมืองแร่
การใช้ประโยชน์จากธรรมชาติมากเกินไป เช่น การเก็บเกี่ยว การล่า หรือการใช้ทรัพยากรสัตว์ป่าในอัตราที่เร็วกว่าที่ธรรมชาติจะสามารถฟื้นฟูได้
ชนิดพันธุ์ต่างถิ่นรุกราน มักจะแข่งขันแย่งอาหาร ถิ่นอาศัย และล่าชนิดพันธุ์ท้องถิ่น เป็นการทำลายห่วงโซ่อาหารส่งผลกระทบต่อความหลากหลายทางชีวภาพ
โรคระบาด เช่น เชื้อราที่ก่อให้เกิดการลดลงของสัตว์สะเทินน้ำสะเทินบกจำนวนมาก รวมถึงการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ ซึ่งล้วนส่งผลกระทบต่อจำนวนประชากรสัตว์ป่าทั้งสิ้น และส่งผลกระทบโดยตรงต่อมนุษย์อีกด้วย
อ้างอิง
ผู้เขียน
สาวแว่นทาสแมวที่ชอบบอกเล่าเรื่องราวผ่านลายเส้น มีธรรมชาติช่วยฮีลใจ และหลงใหลในพระจันทร์เสี้ยว
