ทุ่งนาอันอุดมสมบูรณ์ของที่ราบภาคกลาง รองรับน้ำและอินทรียวัตถุจากเขาสูง “เขาใหญ่” มีบึงน้ำคูคลองขนาดต่าง ๆ เชื่อมร้อยถึงกันโดยไม่มีสิ่งปลูกสร้างกั้นขวาง ดินแดนแห่งนี้จึงเป็นอู่ข้าวอู่น้ำของพี่น้องชาวท่าเรือ-ปากพลี และเป็นสวรรค์บนดินของหลากหลายสรรพชีวิต ทั้งพันธุ์ปลา พันธุ์นกที่หายากในประเทศไทย บางชนิดเราไม่พบเห็นมาเนิ่นนานแล้ว แต่ได้มาเจอตัวเป็น ๆ กันที่นี่ ที่ที่ทุกสรรพชีวิตเกื้อหนุนกันและกันตามจังหวะของธรรมชาติอย่างแท้จริง
หนังสือ “คุณค่าทุ่งน้ำหลากท่าเรือ-ปากพลี ที่อยู่สุดท้ายของปลาซิวสมพงษ์” ฉบับนี้ จัดทำขึ้นเพื่อเป็น “คู่มือธรรมชาติ” ที่บันทึกความหลากหลายของสิ่งมีชีวิตในทุ่งน้ำแห่งนี้ ตั้งแต่ปลาซิว กุ้งน้ำจืด กบ เขียด ปูนา พืชน้ำท้องถิ่น ไปจนถึงการบริการทางนิเวศและวัฒนธรรมชุมชน อาทิ การปลูกข้าวน้ำลึก การทำประมงตามฤดูกาล การใช้พืชน้ำในการดำรงชีวิต รวมทั้งวิถีชีวิตของผู้คนและประเพณีที่ผูกพันกับสายน้ำและท้องทุ่ง
ชื่อของปลาซิวสมพงษ์ในหน้าปกของหนังสือเล่มนี้ เปรียบดังสัญลักษณ์ของสิ่งมีชีวิตใกล้ตัวมนุษย์ที่กำลังจะสูญพันธ์ไปพร้อมกับระบบนิเวศที่เปลี่ยนแปลงไปจากอดีต แต่ “ความหวังของเรายังมีอยู่” จากการสร้างองค์ความรู้ ความรัก และความหวงแหนของผู้คนในชุมชนที่ร่วมกันดูแล คุ้มครอง และรักษาความสัมพันธ์ระหว่างชุมชนกับธรรมชาติผ่านวัฒนธรรม ประเพณีชุมชน ท่ามกลางการเปลี่ยนแปลงของกระแสการพัฒนาในสังคมไทย เราจึงหวังว่า หนังสือเล่มนี้ จะไม่เพียงเป็นบันทึกของสิ่งที่มีอยู่หรือสิ่งที่กำลังจะหายไป หากแต่จะเป็นเชื้อไฟเล็ก ๆ ในการอนุรักษ์และฟื้นฟูทุ่งน้ำลหากท่าเรือ-ปากพลีให้เกิดขึ้นอย่างยั่งยืนต่อไปในอนาคต
ภาณุเดช เกิดมะลิ ประธานมูลนิธิสืบนาคะเสถียร
