การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ (Climate Change) เป็นผลจากการกระทำของมนุษย์โดยส่วนใหญ่ สาเหตุหลักมาจากการเผาเชื้อเพลิงฟอสเซิล เช่น ถ่านหิน น้ำมัน และก๊าซธรรมชาติ รวมถึงกิจกรรมต่างๆ ของมนุษย์ที่ทำให้เกิดสภาวะก๊าซเรือนกระจก เป็นสาเหตุให้เกิดภาวะโลกร้อนที่ส่งผลต่อการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศของโลก ทำให้เกิดความแปรปรวนทางธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม และเกิดภัยพิบัติทางธรรมชาติต่างๆ เช่น คลื่นความร้อน การเกิดปรากฏการณ์เอลนีโญ ลานีญา พายุหมุน และอุทกภัย เป็นต้น
ก๊าซเรือนกระจกไม่เพียงแต่ ส่งผลให้ เกิดความแปรปรวนทางธรรมชาติเท่านั้น แต่ยังส่งผลถึงการปรับตัวของสัตว์ต่างๆ และมนุษย์รวมถึงส่งผลถึงวิวัฒนาการของสิ่งมีชีวิตขนาดเล็กเช่น แมลง ไวรัส และเชื้อโรคต่างๆ เป็นเหตุให้เกิดโรคอุบัติใหม่และโรคอุบัติซ้ำ
การจัดการปัญหาก๊าซเรือนกระจก ต้องเริ่มตั้งแต่ทราบแหล่งกำเนิด หรือกิจกรรมสำคัญที่ปล่อยก๊าซเรือนกระจก ซึ่งส่วนมากเกิดขึ้นจากกิจกรรมของมนุษย์ที่เกี่ยวข้องในชีวิตประจำวัน
การกลับไปทบทวนและเริ่มต้นในการแก้ปัญหาหรือหาทางออกในการดำเนินกิจกรรมที่ก่อให้เกิดผลกระทบดังกล่าว และการคาดการณ์ปริมาณการปล่อยก๊าซเรือนกระจก การลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกสู่สิ่งแวดล้อม เป็นหน้าที่ความรับผิดชอบของทุกภาคส่วน และต้องได้รับความร่วมมือจากประชาชนในการขับเคลื่อนสังคมสู่สังคมคาร์บอนต่ำ และไปสู่เป้าหมายความเป็นกลางทางคาร์บอน (Carbon Neutrality) และการปล่อยก๊าซเรือนกระจกสุทธิเป็นศูนย์ (Net Zero emission) ในอนาคต
กรมการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศและสิ่งแวดล้อมภายใต้กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ได้พยายามดำเนินการส่งเสริมโครงการชุมชนปลอดขยะ โดยทั้งนี้ มูลนิธิสืบนาคะเสถียรซึ่งเป็นองค์กรด้านการอนุรักษ์ในประเทศไทยเอง ได้เล็งเห็นความสำคัญในเรื่องการจัดการอย่างเป็นระบบและการสร้างแรงจูงใจในการจัดการขยะ เช่น การคัดแยกขยะ การรีไซเคิลขยะ นำไปสู่การจัดตั้ง ธนาคารขยะ และกองทุนธนาคารขยะในโรงเรียนเพื่อเพิ่มแรงจูงใจให้เยาวชนในระยะยาวในการกำจัดขยะแล้วนำกลับมาใช้ใหม่ในรูปแบบที่ยั่งยืน
จึงได้ร่วมกันพัฒนาโครงการชุมชนแม่เปินคาร์บอนต่ำ โดยเริ่มดำเนินโครงการ ตั้งแต่ ปี 2568 – 2569 เพื่อส่งเสริมให้เครือข่ายชุมชนและโรงเรียน โดยเฉพาะพื้นที่โรงเรียนที่ใหญ่ที่สุดในอำเภอแม่เปิน จังหวัดนครสวรรค์ ซึ่งคือโรงเรียนอนุบาลแม่เปิน (บ้านตลุกตาสาม) ซึ่งมีนักเรียนประมาณ 600 คน นั้นหมายถึงมีเยาวชนอย่างน้อย 600 ครอบครัวอยู่ในกลุ่มเป้าหมาย โครงการดังกล่าวเป็นการดำเนินกิจกรรมด้านการจัดการขยะที่ต้นทางแบ่งอกเป็น 2 ส่วน หลักๆ ได้แก่
1. เรื่องการจัดการขยะและหมุนเวียนนำกลับมาใช้ประโยชน์ใหม่ของขยะที่ทำการคัดแยกอย่างเป็นระบบ และกิจกรรมด้านสิ่งแวดล้อม มีผลตอบแทนเชิงเศรษฐกิจเป็นแรงจูงใจในการสร้างความร่วมมือ เพื่อพัฒนาและต่อยอดเยาชนในโรงเรียน และชุมชนให้ได้ดำเนินกิจกรรมด้านสิ่งแวดล้อมที่ช่วยลดการปลดปล่อยก๊าซเรือนกระจก และการปรับตัวต่อการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ มุ่งสู่สังคมคาร์บอนต่ำ สร้างการมีส่วนร่วม และสร้างจิตสำนึกสาธารณะในการดูแลรักษาสิ่งแวดล้อม และพื้นที่ที่สาธารณะ ป่าอนุรักษ์ ป่าชุมชน
2. เรื่องการประชาสัมพันธ์ให้ความรู้ในการคัดแยกขยะอย่างเป็นระบบ จึงได้พัฒนา โครงการชุมชนแม่เปินคาร์บอนต่ำ (Low Carbon Community) โดยส่งเสริมให้ชุมชน และสถานศึกษาได้มีวิถีชีวิตเป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม (Eco Friendly for life) ใช้พลังงานอย่างมีประสิทธิภาพและประหยัดพลังงาน (Energy Efficency) เพิ่มพื้นที่สีเขียว (Green Space) และมีการจัดการขยะหมุนเวียนเป็นทรัพยากรนำกลับมาใช้ใหม่ (Zero Waste) สนับสนุนให้เป็นโรงเรียนอนุบาลแม่เปินบ้านตลุกตาสามคาร์บอนต่ำ ชุมชนอำเภอแม่เปินคาร์บอนต่ำ จนไปสู่เป้าหมายสังคมคาร์บอนต่ำในที่สุด
วัตถุประสงค์
1. เพื่อส่งเสริมให้โรงเรียอนุบาลแม่เปิน (บ้านตลุกตาสาม) และองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นแม่เปิน มีความรู้และความเข้าใจในการดำเนินกิจกรรมธนาคารขยะ เพื่อลดก๊าซเรือนกระจก และกิจกรรมด้านการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ และมุ่งสู่สังคมคาร์บอนต่ำ
2. เพื่อเข้าสู่การบริหารจัดการสิ่งแวดล้อมที่เหมาะสม โดยการมีส่วนร่วมของทุกภาคส่วน ทั้งโรงเรียน ชุมชน และองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น เพื่อลดการปลดปล่อยก๊าซเรือนกระจกภายในพื้นที่
3. เพื่อส่งเสริม พัฒนา และสนับสนุนชุมชนต้นแบบการจัดการขยะเหลือศูนย์ ให้พัฒนาเป็นชุมชนคาร์บอนต่ำ ไปสู่เป้าหมายสังคมคาร์บอนต่ำ
ระยะเวลาในการดำเนินโครงการ
วันที่ 1 กรกฎาคม 2568 -วันที่ 1 กรกฎาคม 2569
หน่วยงานที่ดำเนินการ
1. มูลนิธิสืบนาคะเสถียร
2. องค์การบริหารส่วนตำบลแม่เปิน อำเภอแม่เปิน จังหวัดนครสวรรค์
3. โรงเรียนอนุบานแม่เปิน (บ้านตลุกตาสาม)
เป้าหมายการดำเนินงาน
1. นักเรียนในโรงเรียน อนุบาลแม่เปินบ้านตลุกตาสาม (จำนวน 600 คน)
2. ชุมชนในพื้นที่ขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นแม่เปิน
ผลที่คาดว่าจะได้รับ
1. สามารถก่อตั้งธนาคารขยะพร้อมทั้งระบบการบริหารจัดการในโรงเรียนอนุบาลแม่เปินบ้านตลุกตาสามได้อย่างยั่งยืน
2. สามารถลดปริมาณขยะที่จะต้องกำจัดทิ้งด้วยการจัดเก็บตามปกติของอบต.แม่เปินได้ อย่างน้อย 10 เปอร์เซ็น
3. มีแผนการประชาสัมพันธ์ด้านการจัดการขยะและธนาคารขยะที่สามารถสร้างความเข้าใจต่อนักเรียนในโรงเรียนอนุบาลแม่เปินและชุมลชนแม่เปินบางส่วน
4. สามารถคำนวนการลดการปลดปล่อยก๊าชคาร์บอนจากคำนวนกลับของการการลดลงของการจัดเก็บขยะตามปกติ
