อบรมนักสื่อความหมายธรรมชาติ ที่ทุ่งใหญ่ตะวันตก

27 – 29 มีนาคม 2561 มูลนิธิสืบนาคะเสถียร จัดกิจกรรมอบรมการสื่อความหมายด้านธรรมชาติ แก่เจ้าหน้าที่ฝ่ายประชาสัมพันธ์และการมีส่วนร่วม ของเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าทุ่งใหญ่นเรศวรด้านตะวันตก เพื่อเสริมความรู้ความเข้าใจด้านระบบนิเวศป่าไม้ สัตว์ป่า สำหรับใช้ในกิจกรรมแนะนำเส้นทางศึกษาธรรมชาติและนิทรรศการมรดกโลกทุ่งใหญ่นเรศวรแก่สาธารณชน

ที่มาของกิจกรรมนี้ เป็นส่วนหนึ่งของโครงการจัดทำนิทรรศการแนะนำพื้นที่ทุ่งใหญ่นเรศวรและเส้นทางศึกษาธรรมชาติทิคอง เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าทุ่งใหญ่นเรศวรด้านตะวันตก ดำเนินโครงการโดยมูลนิธิสืบนาคะเสถียร มีธนาคารไทยพาณิชย์ จำกัด (มหาชน) สนับสนุนงบประมาณ จัดทำกิจกรรม 3 ส่วน คือ การจัดทำเส้นทางศึกษาธรรมชาติ (ที่หน่วยพิทักษ์ป่าทิคอง) การจัดทำนิทรรศการทุ่งใหญ่นเรศวร และการฝึกอบรมแก่เจ้าหน้าที่ เริ่มดำเนินการมาตั้งแต่ปลายปี 2558

ในส่วนของการอบรมนักสื่อความหมายธรรมชาติ เป็นการอบรมเพื่อให้เจ้าหน้าที่สื่อความหมายที่จะต้องออกไปทำหน้าที่บอกเรื่องราวคุณค่า ความหมาย ความสำคัญของผืนป่าทุ่งใหญ่นเรศวรได้เรียนรู้และทำความเข้าใจถึงสิ่งที่เจ้าหน้าที่ต้องถ่ายทอดแก่สาธารณชนที่เข้ามาเที่ยวชมหรือศึกษาธรรมชาติอย่างไม่ละเมิดกฎระเบียบ ได้อย่างถูกต้อง เพื่อให้ผู้เข้าชมได้รับทั้งความรู้ และเกิดความตระหนักรักษ์ถึงคุณค่าความหมายและความสำคัญของพื้นที่ป่ามรดกโลกแห่งนี้ โดยมีคุณนพรัตน์ นาคสถิตย์ เพื่อนสนิทของคุณสืบนาคะเสถียร และปัจจุบันดำรงตำแหน่งกรรมการมูลนิธิสืบนาคะเสถียร เป็นผู้นำการอบรมและถ่ายทอดกระบวนความรู้

 

 

การอบรม คุณนพรัตน์ อธิบายเรื่องราวตั้งแต่แนวคิดรูปแบบการวางเส้นทางศึกษาธรรมชาติ แนวความคิดการจัดวางพื้นที่เล่าเรื่องราวของนิทรรศการทุ่งใหญ่นเรศวรในอาคารจัดแสดงนิทรรศการ ณ ที่ทำการเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าทุ่งใหญ่นเรศวรด้านตะวันตก ข้อมูลของป้ายสื่อความหมายแผ่นต่างๆ เพื่อให้ผู้เข้าอบรมเข้าใจที่มาของการจัดทำในการดำเนินเรื่องราวที่จะนำเสนอออกไปตั้งแต่ต้นทาง

แต่สิ่งสำคัญของการอบรมนี้ คือการดึงผู้เข้าอบรมมามีส่วนร่วมลงมือปฏิบัติจริง ไม่ใช่เพียงแค่ฟังการบรรยายแล้วจบไป คุณนพรัตน์ให้ผู้เข้าอบรมลงมือปฏิบัติ แบ่งกลุ่มเก็บข้อมูลของพื้นที่ทำงานด้วยตัวเอง นำสิ่งที่ได้มาแลกเปลี่ยนวิเคราะห์วิจารณ์ และนำมาเสนอว่าในพื้นที่ทุ่งใหญ่แห่งนี้มีอะไรอยู่บ้าง ซึ่งวิทยากรจะทำหน้าที่เสริมในส่วนที่ขาดให้ครอบคลุมครบถ้วนในแต่ละประเด็น เช่น การจำแนกใบไม้ เพื่อดูหน้าที่การทำงาน การปรับสภาพของใบไม้ตามสภาพพื้นที่ กิจกรรมขุดดินเพื่อดูโครงสร้างและเปรียบเทียบสภาพดินของป่าแต่ละประเภท (ทุ่งใหญ่นเรศวรเป็นผืนป่าที่มีความหลากหลายทางชนิดพันธุ์ของป่า) ศึกษาเรียนรู้เรื่องการทำหน้าที่ทางระบบนิเวศของเห็ด รา การตีแปลงเก็บข้อมูลเพื่อการรวิเคราะห์โครงสร้างของป่า

 

 

ในมุมของวิทยาการที่ให้ความรู้เรื่องนิเวศ คุณนพรัตน์อธิบายถึงความจำเป็นที่ต้องให้เจ้าหน้าที่มีความรู้เรื่องนิเวศและการสื่อความหมายทางธรรมชาติของเจ้าหน้าที่ประชาสัมพันธ์เอาไว้ว่า เจ้าหน้าที่ฝ่ายประชาสัมพันธ์และการมีส่วนร่วมเป็นตำแหน่งที่ต้องสื่อสารพูดคุยกับคนทุกกลุ่มที่เข้ามาในพื้นที่ จึงต้องมีความเข้าใจในเนื้อหาเพื่อที่จะสามารถนำเนื้อหาเหล่านั้นไปปรับใช้สื่อสารกับคนแต่ละกลุ่ม ซึ่งในเนื้อหาเดียวกัน อาจจะต้องใช้วิธีการสื่อสารต่างออกไปกับกลุ่มผู้ฟังที่มีความแตกต่างและหลากหลาย ขณะเดียวกันก็ต้องสามารถแลกเปลี่ยนความคิดเห็น ตอบข้อซักถามให้กับคนที่มาใช้เส้นทางศึกษาธรรมชาติได้

คุณนพรัตน์เน้นย้ำว่า ความรู้และความเข้าใจจะทำให้คุณภาพของงานสื่อความหมายเป็นไปด้วยดี

 

ผู้อบรมต้องเข้าใจเนื้อหาสาระตามจุดที่สื่อความหมายอย่างลึกซึ้ง ถึงแม้จะมีข้อความอยู่ที่ป้ายสื่อความหมายแล้วก็ตาม แต่นักสื่อความหมายก็ต้องสามารถอธิบาย
ภูมิหลังการทำงานของระบบนิเวศได้ด้วย

 

สำหรับ งานสื่อความหมายธรรมชาตินั้น เป็นกิจกรรมที่ผสมกันระหว่างสาระและความบันเทิงประกอบรวมเป็นสิ่งเดียวกัน แต่มีจุดหมายมุ่งเน้นไปที่การสร้างความเข้าใจเรื่องธรรมชาติแก่ผู้ฟัง เมื่อมีความเข้าใจก็จะนำไปสู่ความอยากรู้อยากเห็น ส่งต่อไปถึงความรู้สึกผูกพัน เป็นความรัก และเข้าใจคุณค่าของธรรมชาติ จนเกิดเป็นกระแสธารของการร่วมกันอนุรักษ์ทรัพยากรป่าไม้ สัตว์ป่า

ผู้สนใจเข้าชมนิทรรศการทุ่งใหญ่นเรศวรด้านตะวันตก สามารถเข้าชมได้ที่เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าทุ่งใหญ่นเรศวรด้านตะวันตก โดยทำเรื่องขออนุญาตเข้าพื้นที่ โดยติดต่อกรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช หรือสำนักบริหารพื้นที่อนุรักษ์ที่ 3 (บ้านโป่ง) เพื่อเข้าไปศึกษาธรรมชาติในพื้นที่อย่างถูกต้อง

 

 

ร่วมสนับสนุนการรักษาผืนป่าใหญ่กับมูลนิธิสืบนาคะเสถียร ผ่านบัตรสะสมแต้มบางจาก

 

---

รายงาน กนกนุช จันทร์ขำ ผู้จัดการโครงการ มูลนิธิสืบนาคะเสถียร
เรียบเรียง ฝ่ายสื่อสารองค์กร มูลนิธิสืบนาคะเสถียร